İnsan vücudu milyarlarca hücreden oluşur. Hücreler yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. İhtiyaç duyulan bu enerji besinlerden sağlanır. Canlıların hücrelerinde enerjinin üretilebilmesi için gerekli olan besin ve oksijeninhücrelere taşınması gerekir. Ayrıca hücrelerde yaşamsal faaliyetler sonucu oluşan karbondioksit gazı ile zararlı atık maddelerin de boşaltım sistemi organlarına getirilerek vücut dışına atılması gerekir. Besin ve oksijenin hücrelere taşınması ve atık maddelerin vücut dışına atılmasında dolaşım sistemi görevlidir.
İnsanda dolaşım sitemi; kalp, kan ve damar olmak üzere 3 kısımdan oluşur.
A. KALP
İnsan kalbi (yüreği ) herkesin yaklaşık kendi yumruğu büyüklüğündedir. Kalp, göğüs boşluğunda, diyaframın üstünde ve iki akciğer arasında ve herkesin yumruğu büyüklüğündedir. Yaşlandıkça kalp büyüyebilir. Göğüs kafesi tarafından korunur. Göğsün orta bölgesinde sola doğru yer alır. ( Bundan dolayı sol akciğerimiz küçüktür.)
Kalbin Görevi;
Kalbin Görevi;
Kalp, kasılıp gevşeyerek kanın damarlar içinde bütün vücudu dolaşmasını sağlar. Kalp, vücutta pompa görevini görür. Kanı vücuda pompalar ve tekrar toplar.
Kalbin Yapısı;
v Kalp, çizgili kaslardan yapılmıştır fakat isteğimiz dışında çalışır.
v Kalp, üstte iki kulakçık, altta iki karıncık olmak üzere toplam 4 odacıktan oluşur.
v Kulakçıkların arasında ince, karıncıkların arasında kalın kas tabakası bulunur. (Bu nedenle karıncıklar, kulakçıklardan daha güçlü kasılırlar ve gevşerler).
v Kulakçıklar ve karıncıklar arasında, kulakçıklardan karıncıklara kan geçişini sağlayan kapakçıklar bulunur. Kapakçıklar, kulakçıklar kasıldığında kanın karıncıklara inmesini sağlar, karıncıklar kasıldığında kanın karıncıklardan kulakçıklara dönmesini engeller.
v Kalbin sağı ve solu kaslardan yapılan duvar ile ikiye ayrılmıştır.
v Kalbin sol tarafında temiz kan, sağ tarafında kirli kan bulunur.
v Kalpteki kan, karıncıklardan pompalanır.
v Kalbin üzerini örten kalın, esnek ve dayanıklı olan zara kalp zarı denir.
v Besin ve oksijen yönünde zengin olan açık renkli kana temiz kan denir.
v Besin ve oksijen yönünde fakir olan koyu renkli kana kirli kan denir.
B. DAMARLAR
Vücudu bir ağ gibi saran ve içinde kan dolaşan kapalı borucuklardır. Kan damarları vücudu bir ağ gibi sararak temiz kanın vücuttaki bütün hücrelere iletilmesini ve hücrelerde kirlenen kanın tekrar toplanmasını sağlar.
Kan damarları yapı ve görevlerine göre atardamarlar, toplardamarlar ve kılcal damarlar olmak üzere 3 çeşittir.
1. ATARDAMARLAR
v Kalpten vücuda yani organlara kan taşırlar.
v Temiz kan taşırlar. (Sadece akciğer atardamarı kirli kan taşır.)
v Kalbin sol karıncığından çıkan, temiz kanı vücuda taşıyan en büyük atardamara aort atardamarı denir.
v Kalbin sağ karıncığından çıkan ve kirli kanı akciğerlere taşıyan atardamar akciğer atardamarıdır.
v Kan akış hızının ve kan basıncının en fazla olduğu damarlardır.
2. TOPLARDAMARLAR
v Vücuttaki yani organlardaki kanı kalbe getirirler.
v Kirli kan taşırlar. (Sadece akciğer toplardamarıtemiz kan taşır.)
v Kalbin sağ kulakçığına gelen ve vücutta kirlenen kanı kalbe taşıyan toplardamarlara alt ve üst ana toplardamarlar denir.
v Kalbin sol kulakçığına gelen akciğerlerde temizlenen kanı kalbe taşıyan toplardamar akciğer toplardamarıdır.
v Toplardamarların içinde sadece kalp yönünde açılan kapakçıklar bulunur.
v Kan akış hızı ve kan basıncı atardamarlardan azdır.
3. KILCAL DAMARLAR
v Atardamarlarla toplardamarları birbirine bağlayan ve vücuttaki hücrelerin arasını ağ gibi saran damarlardır.
v Atardamarlardan aldığı temiz kandaki besin ve oksijeni hücrelere verir.
v Hücrelerde oluşan karbondioksit gazı ile zararlı ve atık maddeleri alarak toplardamarlara verir.
v En ince damarlardır.
v Kan akış hızı en yavaş olan damarlardır.
v Kan ile hücreler arasında madde alışverişini sağlar.
