Bağlanma Nedir?
Bağlanma: bireyin kendisi için önemli gördüğü kişilere karşı geliştirdiği duygusal bağdır. Bağlanma oluşumunda anne ve çocuk arasında var olan sıcak ve duygu yüklü ilişki kişinin hem kendisine hem de başkalarına, dış dünyaya olan güvenin oluşumunda kritik rol oynar.
Anne-çocuk bağlanması üzerine günümüzde çalışmalar sürerken, Bowlby’nin 1950’li yıllarda yaptığı araştırmalar geçerliliğini korumakta.
Bowlby kimdir?
Londra’da üst orta sınıf bir ailenin dördüncü çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Trinity Üniversitesinde psikoloji okuyan John Bowlby, ardından Melanie Klein’in öğrencisi olarak psikanaliz eğitimi almıştır.Psikanalizden ayırılıp, psikanalitiğin çocuk gelişiminde açıklayamadığı bağlanma etkilerini farklı yöntemlerle açıklamaya çalışmış, sonunda evrimsel temellerle, “attachment theory’i”(bağlanma kuramı) ortaya atmış önemli psikologdur.
Bağlanma Kuramı
Bowlby’e göre bağlanmanın çocuk açısından yaşamsal bir değeri vardır. Hayvanlarla yaptığı gözlemlerden anneye yapışmanın veya takip etmenin yaşama şansını arttırdığını tespit eden Bowlby insanlarda bağlanmanın bunun ötesinde bir şey olduğunu vurgular.
İnsan hayatı için bağlanmanın üç temel işlevi vardır.
1-Dünyayı keşfederken dönülebilecek güvenli bir liman olma,
2-Fiziksel gereksinimleri karşılama,
3-Hayata dair bir güvenlik duygusu getirebilme şansı.
Bağlanma sürecini dönemlere ayıracak olursak eğer,
-Doğumdan 3 ay’a kadar olan süreçte bebek çevresinde ki kişilere yönelim gösterir ancak
onları tanıyamaz, ayırt edemez.
-Bağlanmanın ilk işaretleri 3ncü aydan 6ncı aya kadar olan dönemde kendini gösterir. Bu
dönemde bebek bakıcıyı artık tanır ve diğer insanlardan ayırt eder.
-Bağlanmanın kendini tam olarak gösterdiği dönem ise 6-24 ay arasıdır.
Bebeğin anne/baba/bakıcı ile iletişiminde kullandığı ve hayatının ilk dokuz ayında
geliştirdiği davranışlara bağlanma davranışları denir. Emme, sokulma/uzanma, bakış ,
gülümseme, ağlama bebeğin başlıca bağlanma davranışlarıdır.
Bağlanma Türleri
Çocuk-bakıcı arasında 3 tür bağlanma şekli vardır.
- Güvenli bağlanma
- Kaçınan bağlanma
- Kaygılı/kararsız bağlanma
Güvenli Bağlanma
Bu bağlanma türünde anne her an yardıma hazır, çocuğun ihtiyacını bekletmeden giderir, özverili ve dikkatlidir. Güven burada esastır ve sağlıklı bir bağlanma türüdür. Bu bağlanma da çocuk kendini güvende hisseder, bağlandığı kişi yanında olmayınca huzursuzlanır fakat tekrar yanına geleceğini bilir ve o geldiğinde neşelenir. Güvenli bağlanma deneyimleyen çocuklar, yetişkinlik hayatlarında daha uzun ve güven temelli romantik ilişkiler yaşayabilir, özgüvenlerinin daha yüksek olur, sosyal ilişkilerinin kuvvetli olur, yakın sosyal ilişkilerden keyif alır, duygularını ve düşüncelerini insanlarda paylaşmakta daha rahat olurlar.
Kaçınan Bağlanma
Anne çocuğa karşı mesafeli olur ve onun yakınlaşma çabalarına karşılık vermez. Bu durumda zamanla çocuk anneyi yok saymaya başlar. Yabancı birisi ve annesi arasında tercih yapması istendiğinde tepkisiz kalır. Annesi yanından ayrılıp tekrar yanına geldiğinde ise yine tepkisiz kalır ve çevreyle ilgilenmeyi tercih eder. Bu bağlanma türünde ki çocuklar, yetişkinlik hayatlarında yakın ilişki kurmakta bir hayli zorlanır. İlişkilerine duygusal yatırım yapmaktan kaçınır ve ayrılık olduğunda olumsuz duyguları çok az hisseder. Ayrıca yakınlarını zor zamanlarında tam anlamıyla desteklemekte , duygu ve düşüncelerini partnerine ifade etmede güçlük yaşar.
Kaygılı/Kararsız Bağlanma
Anne çocuğun ihtiyaçlarını karşılamada geç veya kararsız kalır. Bu durum sonucunda
kaygılı/kararsız çocuk tipi ortaya çıkar. Bu çocuklar bağlandıkları kişiden ayrı kalınca
huzursuzlaşır ve strese girerler. Anneleri yanına geldiğinde ise kolaylıkla sakinleşmezler.
Yabancılara karşı oldukça şüpheci olan bu çocuklar yabancılarla iletişime geçmeyi
reddeder. Bu çocuklar ilerleyen yaşlarda başkalarına aşırı şekilde bağımlı olurlar ve
yabancılarla iletişim kurmakta zorlanırlar. Sevgilerinin karşılıksız kalması onları çok
tedirgin eder.
İşte dostlarım Bowbly böyle demiş. Bize aslında çocuğumuzun gelecekteki sosyal ilişkilerinin temellerinin çok öncelerde atıldığını ve aslında bunu yönetecek kişinin biz olduğumuzu söylüyor.
Bu yazımın kaynakçası olan “Nur Akyar” hocama sonsuz teşekkürler.
