KARDEŞLİK EĞİTİMİ
Aynı anne ve babadan doğanlara kardeş denir. Kardeş, anne ve baba birlikteliğinin bir ürünü olduğu için, yakınlık, beraberlik, dostluk; kısacası huzurlu ve sorunsuz bir hayatın sürdürülebilirliği anlamına gelir. Bu bakımdan, kardeşlik kavramı bazen aynı anne ve babadan olmayı ifade derken, bazen de insanların, aynı anne ve babadan doğma gibi yakın olmasını temenni edişi ifade dene kavram olarak kullanılır. Bu yönüyle kardeşlik kavramı, birlik, beraberlik, dostluk ve iyi ilişkilerin hedeflendiği bir yaşam biçimidir.
Bu bakımdan, insanların kardeş gibi yaşamalarını sağlamak bakımından onlara, değişik yaklaşımlarla kardeş olmalarını hatırlatılması ve bu kardeşliğin farkındalıklarının sağlanması için, bir bilgilendirme sürecine yapılmaktadır. Yapılan bu bilgilendirme ve farkındalık geliştirmeyi kardeşlik eğitimi bağlamında değerlendirmek gerekir.
Kardeşlik eğitimi, insanların yaşadıkları ortamları yaşanılır hale getirebilmek için birbirleriyle çatışmadan, işbirliği yaparak, belli bir sevgi ortamı içinde yaşama becerisini göstermeleridir. Bu beceriyi kazanabilmek için insanların eğitimlerinde, kardeşliğin yaşam için gerekli ve değerli bir olgu olduğuna inanmalarını sağlamak gerekir.
Bu bakımdan kardeşlik eğitimi bir değerler eğitimidir. Kardeşlik, tesis edilmesi, korunması ve geliştirilmesi herkes için gerekli olan bir toplumsal değerdir. İnsanların bu değeri benimsemeleri, korumaları ve pratik yaşamda gereğini yerine getirebilmeleri gerekir.
İnsanların bu değerden yoksun olmaları halinde, bireysel ve toplumsal yaşamın, sürdürülmesi zorlaşacaktır. Kardeşliği bir değer olarak koruyup gelecek nesillere aktarmada yetersiz kalan toplumların, ağır faturalar ödediği ile ilgili örnekler çoktur. Bugün, 10 yıldan beri Irak’ta, Afganistan’da yaşananları bu çerçevede değerlendirmek gerekir. Suriye’de yaşanmakta olanları televizyonlar her gün gözler önüne sermektedirler.
Kardeşlik eğitiminin verileceği eğitim kurumlarının başında okullar gelmektedir. Okullarda verilmekte olan eğitimin nerdeyse tamamını kardeşlik eğitimine ayırmak gerekiyor. Yani, okullarda öğrencilere verilen her türlü eğitimin mutlaka kardeşlik değeri ile bağlantısı kurularak verilmelidir.
Kardeşlik eğitimi bakımından yeterlik kazanamamış bireylerin, başka alanlardaki kazandığı yeterliliklerin eğitim adına fazla bir anlamı yoktur. Değersel yönü öne çıkarılmayan eğitim, içinde insan sevgisi olmayan kuru bir eğitimdir. İnsanı “metağlaştıran” bir eğitimdir.
Kardeşlik eğitiminin ilk uygulandığı kurum ailedir. Çocuklar, kardeş kavramını gerçek anlamda ailede tanırlar. Aile, kardeşlik eğitimi vermede en uygun olan ortamdır. Çocuklar, yetişkinlik dönemlerinde, ailede almış oldukları kardeşlik eğitimi çerçevesinde davranırlar. Aile bireyleri bu eğitimi bir değerler eğitimi bağlamında vermeyi sağlayamamışlarsa, hatta kardeşlik hukukunun gereğini tam olarak yerine getirememişlerse, burada yetişen çocuklar da toplumsal yaşam içinde bu davranım şeklini yerine getirmeyi başaramamaktadırlar. Onun için, aile bireyleri evde çocuklarını yetiştirirlerken, kardeşliği bir değer olarak aktarmalıdırlar.
Başlangıçta, Anasınıfı olmak üzere, örgün eğitimin her kademesinde bu eğitimin bir değer eğitimi olarak verilmesi gerekir. Kardeşlik eğitimi, bir alan eğitimi değil, multidisipliner bir eğitimdir. Her dersin ortak konusudur. Öğretmenler, derslerinde konularını işlerlerken bu eğitim ile bağlantısını kurmak suretiyle, öğrencilerde kalıcı davranışlar kazandırmak için katkı yapıcı olabilirler.
Konu sadece dinin konusu değildir. Dinler bu konuda daha hassastırlar. Çünkü dinler, insanların kardeşliğinin, kardeşlik davranışlarının dinin gereği olduğunu ifade dereler. Dinlerin inanırları dinin bu anlamdaki gereğini yerine getirmeyi, bir ibadet olarak telakki etmektedirler. Kardeşçe yaşamanın Tanrı katında değerinin olduğunu ve Tanrı’nın hoşuna gidecek bir davranış olduğunu söylerler.
İslam dini, kardeşlik eğitimine en fazla vurgu yapan dinlerin başında gelir. İslam’a göre tüm insanlar birlikte bir arada yaşamak için gerekli olan kardeşliği tesis etmelidirler. Bilhassa Müslümanların, anlamlı birlikteliklerinin sürdürülebilir olması gerektiğini belirtir. Kur’an, “Şüphesiz Mü’minler kardeştir. Aralarında bir çatışma, kardeşlik değerine zarar verici bir davranış olduğunda, onların aralarındaki sorunun giderilmesi için çaba sarf edici olun” buyurmaktadır.
Sonuç olarak, bugün örgün ve yaygın tüm eğitim kurumlarında kardeşlik eğitimi bir değer eğitimi bağlamında ele alınmalı ve bu bağlamda kardeşlik eğitimine önem verilmelidir. Kardeşliğin olmadığı ve insanlar arasında yaşatılmadığı sürece, içinde yaşadığımız ortamda güven içinde yaşamak oldukça zordur. Bu bakımdan geleceğin eğitimi tasarlanırken mutlaka kardeşlik eğitimi çerçevesinde ele alınmalıdır.
