Ana Sayfa Rehberlik Yazıları BİBLİYOTERAPİ

BİBLİYOTERAPİ

Bibliyoterapi, bireylere
problemlerini çözmede veya kendilerini daha iyi tanıyıp anlamalarında edebiyat
eserlerinden yararlanma olarak tanımlanabilir. Terapilerde kullanılan bu yöntem ile
bireyin iç görü kazanması, kendi sorunlarının bir benzerini başkalarının da
yaşadığını fark etmesi, empati yeteneğini geliştirmesi açsından oldukça önemli
bir teknik sayılır. Kelimelerin ve düşüncelerin değiştirdiği bir dünyada
yaşayan insanlar zaman zaman yönünü kaybeder, olumsuz düşüncelere yenik düşer.
Çıkmaza girmiş birisini bazen teselli sözleriyle ikna edemezsiniz. Onu içinde
bulunduğu yıkımdan çekip çıkaramazsınız.

Birey, kendisini anlayacak kişinin
aynı şeyleri yaşamış olması gerektiğini düşünür. Bu görüşünde haklılık payı
oldukça yüksektir. Olumsuz düşüncelerin hakim olduğu durumlar dışında da
elbette kullanılabilir bir yöntemden bahsediyoruz. İnsan hangi yaşta olursa
olsun dönemine uygun kriz süreçlerinden geçer. Her yaşta kişi benliğini irdeler,
karşılaştığı sorunlara çözüm ve savunma stratejileri geliştirir. Ancak kişi her
zaman başarılı olamaz. Karşısında yaşadıklarıyla paralel olan örnek bir hayat
görmek ister. Her zaman bir rol model bulamayız. Bu yüzden kelimelerin hayat
bulduğu, hayatların roman olduğu bibliyoterapi yöntemiyle istediğimiz rol
modeli elde etmiş oluruz.

1949
yılında Caroline Shrodes, doktora tezinde bibliyoterapinin psikolojik
temellerini ortaya koyar. Shrodes’e göre bibliyoterapi tıpkı klasik
psikoterapide olduğu gibi:

1- Özdeşim
kurma: karakterlerle ve olaylarla,

2- Yansıtma:
kendini başkalarında görmek,

3- Katarsis/
arınma: okuyucunun kitaptaki olayları kendi başına geliyormuş gibi düşünerek bu
duygulardan arınması, rahatlaması olgusu,

4- İç
görü kazanma: aitlik hissinin yaratılması, güdülerin duygusal farkındalığı gibi
basamaklardan oluşur.

Bibliyoterapi
kendi içinde sınıflandırılır:

Liz
Brewster (2008) bibliyoterapi sınıflandırmasını 3 şekilde yapar:

1)Kendi
kendine bibliyoterapi (Self-help Bibliotherapy): Depresyon
gibi akıl hastalıklarında, reçetesi kurgusal olmayan, tavsiye niteliğindeki
kaynaklarla uygulanan bibliyoterapidir. Örneğin; depresyon geçiren bir bireye
depresyon hakkında bilgi veren bir kaynağın tavsiye edilmesi. Böylelikle hasta
hastalığının belirtilerini, sebeplerini, sonuçlarını, etkilerini, diğer
hastaların yaşadıklarını, hastalığı hakkında daha ayrıntılı bilgileri öğrenebilir.

2)Yaratıcı bibliyoterapi (Creative
Bibliotherapy): Akıl hastalıklarında ya da sağlıklıyken okuyucuya/hastaya
roman, hikaye gibi kurgusal kaynakların, biyografilerin tavsiye (kendini başkalarında
görmek), katarsis (okuyucunun kitaptaki olayları kendi başına geliyormuş gibi düşünerek
bu duygulardan arınması, rahatlaması olgusu), iç görü kazanma (aitlik hissinin
yaratılması, güdülerin duygusal farkındalığı) gibi aşamalarla, sahip olduğu
sorunları aşabilir. Çok genel olarak örneklendirmek gerekirse aile fertlerinden
birisini kaybetmiş bir çocuğa bu kayba benzer hikayeler içeren ve olumlu mesajlar
veren kitaplar verilebilir, böylelikle çocuk dünyada bunu yaşayan tek kişinin kendisi
olmadığı çıkarımını yaparak kendini yalnız hissetmemiş olur.

3)Resmi olmayan bibliyoterapi (Informal
Bibliotherapy): Daha çok yaratıcı bibliyoterapiyi temel
alarak okuma grupları ve kütüphanecilerden tavsiyelerle kaynaklara erişmeyi içerir.
Fakat bu alan bibliyoterapi genel olarak düşünüldüğünde, çok dar ve yetersiz kalmaktadır.

21. yüzyılda belirli durumlarda bireyler üzerinde okumanın
bilinen etkileri, kitap seçiminde sezginin rolü, terapist bilgisi ve kişiliğinin
önemi ve bu değişkenlerin etkileşimi ile ilgili veriler çok azdır. Bu nedenle
Daiva Janavičienė (2010) sade, anlaşılır ve uygulanabilir bir sınıflama yapar:

• Klinik
bibliyoterapi, tedaviye ek olarak özellikle tıbbi bir ekip
tarafından uygulanan bir iyileştirme yöntemidir.

• Rehabilitasyon
bibliyoterapi, zor bir hastalıktan sonra hastaların iyileşme sürecinde
içinde bulundukları durumu kabullenmeleri, adapte olmaları ve umutsuzluğa kapılmamaları
için uygulanan bir yöntemdir.

• Eğitici
bibliyoterapi, sadece
hastalık sahibi ve iyileşmeye çalışan hastalıklar için değil aynı zamanda kişilik
gelişimi ve sorunların belirlenmesi veya mümkün olabilecek sorunlardan korunması
için uygulanan bibliyoterapidir.

Bibliyoterapi’nin
bireye kazandırdıklarını şu şekilde de maddelendirebiliriz

1.
Kendini tanımasına ve keşfetmesine yardımcı olabilme,

2.
Kendi sorunlarına benzer sorunları olan kişilerin de olduğunu fark
edebilmelerine yardımcı olabilme,

4.
Bireyin daha olumlu bir benlik duygusu geliştirmesine yardım edebilme,

5.
Sorunlarının çözümüne ilişkin iç görü kazanabilmelerini sağlayabilme,

6.
Duygusal boşalım ve zihinsel stresten kurtulmasını sağlayabilme,

7.
Bir sorunun farklı çözüm yolları olduğunu görebilmelerini sağlayabilme,

8.
Yeni değerler, tutumlar ve davranışlar geliştirmelerini sağlayabilme,

9.
Başkaları ile empati kurmalarını ve olaylara diğerlerinin gözü ile bakmalarını sağlayabilme,

10.
Yaşanılan toplumun değerlerine farkındalık sağlayabilme,

11.
Farklı ve yeni durumlara uyum sağlamalarına yardımcı olabilme,

12.
Bireylerin kendilerini dürüstçe değerlendirmelerini sağlayabilme,

13.
Anne, baba ve çocuk arasındaki çatışmaların çözümünü sağlayabilme,

14.
Çocuk ve gençlerin gelişimsel ihtiyaçlarıyla baş edebilmelerini sağlayabilme,

15.
Alternatif çözüm önerileri geliştirebilme,

16.
Bireylerin tutum ve davranışlarını analiz edebilmeleri için onlara yardım
edebilme,

17.
Danışanın kendi sorunları ile başkalarının sorunları arasındaki benzerlikleri görebilmesine
yardım edebilme,

18.
Danışanın toplumla çatışma yaşamadan uyum sağlayabilmesine yardım edebilmektir.

Bu açıklamalar doğrultusunda bizler
de PsikoBlog ailesi olarak iç dünyanıza doğru yol almanızı sağlayacak, size ait
sizin bile fark edemediğiniz yönlerinizi kitaptaki bir karakter sayesinde
görebileceğiniz kitap önerilerinde bulunmaya çalışacağız. Kitaplarla ilgili çok
özel çalışmamız çok yakında sizlerle olacak. Şimdiden herkese keyifli okumalar…

KAYNAKÇA:

Yılmaz,
M. (2014). Bilgi İle İyileşme: Bibliyoterapi. Türk Kütüphaneciliği, s.
169-181.

<
Source link