Canlıların ortak özelliklerinden biriside beslenmektir. Canlılar bütün faaliyetleri için enerjiye ihtiyaç duyarlar. Gerekli olan bu enerjiyi ise besinlerden karşılarlar. Vücudumuza aldığımız besinlerin belli aşamalardan geçerek enerjiye dönüştürülmesine sindirim denir.
Besinlerimizden olan karbonhidrat, protein, yağ hücre zarından geçebilecek büyüklükte olmadıkları için sindirime uğrarlar. Su, vitamin ve mineraller ise hücre zarından geçebilecek büyüklükte oldukları için sindirime uğramazlar.
BESİNLER | BULUNDUĞU BESİNLER | GÖREVLERİ |
KARBONHİDRAT | Ekmek, Makarna, Patates | Enerji verici olarak görev yapar. |
PROTEİN | Yumurta, Peynir, Süt, Et | Yapıcı ve onarıcı olarak görev yapar. |
YAĞ | Mısır, Zeytin, Fındık, Ayçiçeği | Enerji verici olarak görev yapar. |
VİTAMİNLER | Sebzeler ve Meyveler | Düzenleyici olarak görev yapar. |
SU ve MİNERALLER | Bütün Besinlerde | Düzenleyici olarak görev yapar. |
SİNDİRİMDE GÖREVLİ ORGANLAR
Sindirim sisteminde görev alan organlara sindirim organları denir. Sindirim organları sırası ile şunlardır;
1. AĞIZ
Sindirimin başladığı yerdir. Besinleri dişler yardımıyla parçalayarak daha küçük parçacıklar haline getirir. Tükürük besinleri yumuşatır. Besinlerin yutulması kolaylaşır.
DİŞLERİMİZ
Besinleri koparmamıza, parçalamamıza ve öğütmemize yardımcı olur. Yeni doğan bebeklerin dişleri olmaz. Çocuklarda ilk önce süt dişler çıkar. Süt dişler 20 tane olur. Süt dişleri 7-8 yaşlarına gelince dökülmeye başlar. Yetişkin bir insanda ise 32 tane diş vardır. Bu 32 diş içerisinde kesici dişler, köpek dişleri ve azı dişler olmak üzere 3 çeşit diş vardır. Genellikle 18-22 yaşlarında çıkan azı dişlere ise yirmi yaş dişleri denir.
a) Kesici Dişler
Ø Ağzımızı ön tarafında bulunur.
Ø Besinleri ısırarak koparmamızı sağlar.
Ø Alt çenede 4, üst çenede 4 tane olmak üzere toplam 8 tane kesici diş vardır.
b) Köpek Dişleri
Ø Kesici dişlerin sağ ve sol tarafında bulunurlar.
Ø Uçları sivri yapıdadır.
Ø Besinleri koparıp parçalamamızı sağlar.
Ø Alt çenede 2, üst çenede 2 tane olmak üzere toplam 4 tane köpek dişi vardır.
c) Azı Dişler
Ø Ağzımızdaki diğer dişlerin hepsi azı diştir.
Ø Üzerleri düz ve geniştir.
Ø Besinleri ezerek öğütür.
Ø Alt çenede 8, üst çenede 8 tane olmak üzere toplam 16 tane azı diş vardır.
Ø 18-22 yaşlarında yirmi yaş dişleri çıkar. Bu dişler azı diş sınıfına girer ve 4 tanedir.
2. YUTAK
Burada sindirim gerçekleşmez. Kapakçık şeklindedir. Yemek borusuna ve soluk borusuna açılır. Yemekler buradan yemek borusuna geçer.
3. YEMEK BORUSU
Burada sindirim gerçekleşmez. Gelen yemekler buradan mideye iletilir.
4. MİDE
Besinler bir süre burada depolanır. Kasılıp gevşemesiyle besinler bulamaç haline getirilir ve burada sindirilir.
5. İNCE BAĞIRSAK
Bütün büyük besinlerin sindirimi burada biter. Sindirilen besinler buradan villuslar yardımı ile kana geçer. Sindirim olayının sonlandığı yerdir.
6. KALIN BAĞIRSAK
Sindirilmiş besinlerin içerisinde kalan su ve mineraller buradan emilerek kana geçer. Burada sindirim olayı gerçekleşmez.
7. ANÜS
Besin maddelerinin vücut tarafından kullanılmayan bölümü olan posanın vücut dışına atıldığı kısımdır.
SİNDİRİM SİSTEMİNİN SAĞLIĞI
Ø Dengeli ve yeterli beslenmeliyiz.
Ø Çok sıcak ve çok soğuk besinler tüketmemeliyiz.
Ø Yiyecekleri yutmadan önce yeterince çiğnemeliyiz.
Ø Yemekten sırasında ve yemekten sonra fazla su içmemeliyiz.
Ø Asitli ve kafeinli yiyeceklerden uzak durmalıyız.
Ø Tam doymadan sofradan kalkmalıyız.
Ø Besinleri tüketmeden önce bol su ile yıkamalıyız.
Ø Yemeğe salata veya meyve ile başlamalıyız.
Ø Alkol ve sigara kullanmamalıyız.
Ø Yemekten sonra biraz dinlenmeliyiz.
Ø Doktor tavsiyesi dışında ilaç kullanmamalıyız.
Ø Günde en az 1,5 – 2 litre su içmelidir.
