Günlerden birgün bir kız çocuğu pembe bir kaplumbağa resmi yapar, heyecanla gelir “Annecim bak!” der. Anne resme hızlı bir bakış atar ve kızını kucaklar
“AFERİN KIZIMA! HARİKA OLMUŞ”
der.
Ertesi gün çocuk yine pembe bir kaplumbağa yapar, ondan sonraki günde, ondan sonraki günde ve ondan sonraki günde…
Ve anne kendine “Nerede yanlış yaptım?” diye sorar?
Hadi gel bakalım bu anne nerede yanlış yaptı!
Temel anlamda iki tür övgü vardır.
1- Değer Biçici Övgü
2- Tanımlayıcı Övgü
Değer biçici övgü de çocuğun ortaya koyduğu ürüne yorum yaparsınız. “Çok güzel olmuş, çok uslusun, aferin” gibi cümleler ile onu sonuca odaklarız. Ve eğer çocuk yaptığı bir ürünün ” çok güzel” olduğu dönütünü alıyorsa ürünün üzerine çok düşünmeye gerek duymaz, mutlak kabul eder. Bundan sonraki yapacağı resimleri bu çerçevede devam ettirir. Yaratıcılığı baltalar, kompleks düşünme yönelimini dibe vurdurur. İşte yukarıdaki annemizde aynı hatayı yaparak çocuğuna farkında olmadan bu kötülüğü yaptı.
Tanımlayıcı övgü ise daha açıklayıcıdır, ürüne değil sürecedir, düşünsel süreç başlatacak soruların yer aldığı bir övgü türüdür. Bu övgü türü çocuğun ürününü değerlendirmesine, gözlemlemesine yol açacaktır. Eksiklerini görme ve onları gidermek için fırsat yakalayacaktır. Her iletişimde geridönüt kanalı ne kadar çok bilgi verirse, gelişim o kadar üst düzeyde olur.
Ve gerçekten “Aferin” demek yetmiyor arkadaşım. Geri dönüt kanalı yeterli bilgi vermiyor demek oluyor.
Aynı zamanda sürekli “harika” dediğiniz bir çocuğa günün birinde “güzel” dediğinizde o bunu hakaret olarak algılayacaktır. Sürekli “harika” dediğinizde de bir süre sonra “harika” anlamını yitirecek daha üst basamağa çıkacak kelimeyi aramak zorunda kalacağız.
Şimdi yakın gözlüklerini tak! Çünkü tanımlayıcı övgü kullanma rehberine yakından bakacağız.
Biraz daha somutlayabilmek adına yukarıdaki “pembe kaplumbağa” üzerinden örneklendireceğim.
1. Gördüğünü Betimle
Yorum katmadan, objektif olarak gördüğün şeyi söyle. “Kabuğu pembe, başı mavi olan bir kaplumbağa yaptığını görüyorum.”
2. Olumlu Noktalardan, Yararlardan Bahset
Yaptığı aktivitenin ona olan yararlarından bahsetmelisin. “Pembe kaplumbağa düşünmen yaratıcılığını desteklemiş olmalı. Çünkü bunu hayal etmek hiç kolay değil. Ayrıca boyamanda neredeyse hiç boşluk bırakmamışsın.”
3. Eksik Noktalardan Bahset
Bu noktada, önemli nokta bu sıralama dahilinde eksik noktaları paylaşmak. Olumlu noktalardan bahsettikten sonra şöyle denebilir. “Boyaman sırasında hiç boşluk bırakmamışsın neredeyse, ama bazı yerlerde boyarken biraz taşırmışsın. Bunları farkettin mi? Sanırım bir daha ki sefere bu konuda biraz daha dikkatli olabilirsin.”
4. Uygun Bir Durumsa Teşekkür Et
Övgüyü genellikle çabasına dair teşekkürle bitirmek onu bir sonraki adım için cesaretlendirecek ve isteklendirecektir. “Bu kaplumbağayı hayal etmek ve boyamak hiç kolay değil bence. Ama senin bunu başarmak için gösterdiğin çaba için teşekkür ederim.”
Öğretmenim veya sevgili aile, çocukların boş övgülere değil gerçek durumu görmelerine yardımcı olacak, destekleyici övgülere ihtiyacı var…
