Sevgi dolu bir ebeveyn/öğretmen olarak, çocuklara doğru benlik algısı ve kendilerine yönelik olumlu tutum aşılamak önemlidir. Her ikisi de çocuğunuzun dünyayı nasıl yorumladığını belirler. Onlara sorular sormak onların bilişsel süreçlerini aktif hale getirir.
Olumlu bir gelişim doğru sorularla mümkündür. Onlara soracağımız doğru sorular onların kişiliğine yönelik bize ipucu vereceği gibi onların kendi benliklerine yönelik çıkacakları bir yolculuğunda başlangıcı olacaktır.
Onlarla yaptığınız sohbetlerde yönelteceğiniz bu küçük sorular aynı zamanda onun kendini değerli hissetmesine yardımcı olacaktır. Sizin ona verdiğiniz değer göstermek için ona aldığınız oyuncaklardan daha fazlasına ihtiyacınız vardır. Bu sorular onu önemsediğinizi gösterecektir, aranızda samimi bir bağ oluşmasına yardımcı olacak:
1- Kendini 5 Kelimeyle Anlatır Mısın?
Bu soru sihirli bir sorudur. Çünkü onun hem kendini nasıl gördüğünü, hemde insanların onun hakkında ne düşündüğü hakkında sahip olduğu fikirleri bize gösterecektir. Çocuğunuzun kendini hangi kalıplara sıkıştırdığını ve o küçük dünyasında nerede durduğunu düşündüğünü bize göstermesi açısından çok güzel bir referans olacaktır.
2- Ne Yapmak Seni Mutlu Ediyor?
Bu sorunun birçok çocuk açısından oyun oynamak olduğunu söylemek mümkün ki zaten bu istendik bir cevap. Oyunlar çocukların kendisinin zihinsel ve fiziksel olarak sınırlılıklarını görmesi için önemli bir araçtır. Oyunlarda kalıp ifadelerin olmadığı açık uçlu oyunlara yönlendirmek bu noktada önemlidir.
Bu sorunun önemli bir noktası da çocuğun yapmaktan keyif aldığı aktiviteleri öğrenmeye yardımcı olacaktır. Böylece mutlu olduğu bu etkinliklerin süresi mümkün oldukça artırılması çocuğun benlik gelişimini olumlu etkiler.
3- Başkalarına Öğretecek Birşeylerin Var Mı?
Bu çocuğunuzun “Vay be! Ben de birilerine birşey öğretebilir miyim?” sorusunu sormasını sağlayacaktır. Unutmayın ki öğrenmek kadar öğretmekte büyük bir haz kaynağıdır. Öğretmeyi öğrenen çocuk aynı zamanda yardımlaşmayı ve paylaşmayı da öğrenecektir.
Bildiğini aktarabilmek çocuğun kendini güçlü hissetmesini sağlayacak, özgüvenini geliştirecek. Unutmayın ki onların öğretme isteğini desteklediğimiz de yeni şeyler öğrenme isteğini de destekleyeceğiz.
4- Yaşadığın En Güzel/En Kötü Anın Nedir?
Hayat ne her zaman güneşli, gökkuşaklı ne de her zaman yağmurlu,kasvetli. Hayatta her zaman iyi ve kötü birlikte yer alır. Onu bu kadar heyecan verici yapanda bu.
Bu soru çocuğun olumlu benlik gelişimi için çok önemli bir noktadır. Çocuğa kötü olan hiç bir anın sonsuza kadar süremeyeceğini görmesine sağlayacak. Bunu yaparken çocuğun kendi deneyimleriyle görecektir. Kötü bir an yaşadığında bunun üstesinden gelebileceğine olan inancıda artacaktır. Çocuk fırtınalı zamanlardan sonra güneşin çıkacağını ve iyi hissedeceğini öğrenmelidir.
Bu soruda bir diğer yandan çocuğun geçmişte yaşadığı sorunların onda bıraktığı etkiyi görmenizi sağlarken, ona gelecekte yardım etmeniz gereken noktalar hakkında da ipucu vermiş olacaktır.
5- Eğer Zamanda Yolculuk Yapıp 3 Yaşına Dönseydin Kendine Vereceğin Bir Tavsiye Var mı?
Bu çocuğunuzun bilişsel kapasitesini zorlayacak bir soru. Aynı zamanda bir o kadar da kıymetli bir soru. Bu soru onların öz-yargılama becerilerini geliştirecek ve daha önce yaptığını düşündüğü hataları gözden geçirmesine yardımcı olacaktır. Bu sorunun devamında geçmişte ki hayal kırıklılarını gelecekte nasıl telafi edebileceği arasında ki bağlantıyı kurabilmesi için kritiktir. Bu sohbet heyecan verici bir yolculuğa çıkarabilir sizi.
6- Sahip Olduğun Şeyler İçin Şükrediyor Musun?
Bu soru onu, sahip olduğu şeyler için şükretmeye ve hayatının parlak yönlerine bakması için teşvik eder. Birçok çocuk sahip olduğu şeylerin kıymetini bilmiyor. Bu onların ileri ki yaşamlarında savurganlığa yol açıyor.
Bu çocuğun sahip şeylerle mutlu olabilmesi için önemli bir kazanımdır.
7- Sence Bu Kişi Ne Hissediyor?
Çocuğunuzla sokakta, bir resimde, bir video da ki bireylerin ne hissettikleri üzerine konuşmak çok büyük katkılar sağlayacaktır. Bu çocuğunuzda ki empatik düşünme becerisini desteklerken önyargılardan arınık bakmasına yardım edecektir.
Bu sayede çocuklarımı anlayışlı ve düşünceli insanlar olarak kalmaktan çok, şefkatli, yardımsever, mutlu insanlar olacaklardır. Başkalarının duygularını önemsemesi ona daha zengin bir bakış açısı katacaktır.
8-Hangi Arkadaşının Senin İçin İyi Bir Dost? Neden?
Bir çocuğun çevreye karşı izlenimlerinin oluşması onun kendini koruyabilmesi için önemli bir noktadır. Kendisi için yanlış insanları değerlendirebilmesi onu bir takım olumsuz durumlarada uzak tutacaktır. Çevresinde ne kadar olumlu dost biriktirirse o kadar olumlu benlik algısı desteklenir.
Çevresindeki insanlar, insanın kendi benliğini oluşturmasında çok büyük etkileri vardır. Jim Rohn’un ünlü sözünde dediği gibi, “Çocuğunuzun en yakınında ki 5 kişinin ortalaması onun kişiliğini ortaya koyar.”
9-Eğer Çok Ünlü Biri Olsaydın, Ne ile Ünlü Olmak İsterdin?
Bu soru çocuğunuz için gerçek başarının ne ifade ettiğini gösterir. Çocuğunuzun bu soruya verdiği yanıt, gelecekte ne olmak istediğini simgeler. Aynı zamanda aslında hayattan bekledikleri mutluluk ölçütleridir.
Bu soru aslında çocuğunuzun karakterini ne yönde çizmek istediğini gösteren bir ipucudur da aynı zamanda. Bu noktada sizin ona model olurken dikkat etmeniz gereken noktalarında altını çizmiş olacaksınız.
10- Bugün birine nasıl yardım edebilirsin?
Hayat hastalıklar, çukurlar, engebeler ve zorluklarla doludur. Kimi zaman biz kimi zamansa çevremizde ki insanlar bu zorlukların içinde olabilir. Bunları farketmeleri için onlara yardımcı olmanız onların çevrelerine olan farkındalığını arttıracak.
Edwin Markham’ın dediği gibi “Hayatta ne olursa olsun insanı, onurlandıracak ve taçlandıracak en önemli şey kardeşliktir.”
İnsanlara karşı şefkatli, yardımsever, farkındalık düzeyi yüksek bireyler yetiştirmek için bu soru sık sık sorulmalıdır.
11- Eğer Tüm Dünyanın Uyacağı Bir Kural Koyacak Olsan Bu Kural Ne Olurdu? Neden?
Bu sorular çocuklarınızın kendine ve tüm dünyaya olan bakışı hakkında düşündüklerini bize göstermede küçük ipuçları sağlar. Kuralların sadece cezalandırma işlevinin olmadığını, insanları ve diğer canlıların haklarını koruyan sınırlandırmalar bütünü olduğunu da öğrenmelerine yardımcı olacaktır.
Bunu bir adım öteye götürerek birlikte kendiniz için birkaç kural geliştirebilirsiniz. Kuralların yaratıcı, eğlenceli, yararlı kurallar olmasına dikkat etmelisiniz. Örneğin benim en sevdiğim kuralım:
“Eve gelen kişi, evde ki diğer aile bireylerine kucak dolusu sarılmak zorundadır!”
