Galaksi (Gök Ada)
Yıldızlar, bulutsular, gezegenler ve uydulardan oluşan uzay adalarına galaksi (gök ada) denir.
Ø Galaksiler sarmal, eliptik ve düzensiz şekillerde olabilir.
Ø Samanyolu galaksisi sarmal şekildedir.
Ø Güneş sistemi Samanyolu galaksisinin Avcı (Orion) kolu üzerinde bulunur.
Ø Samanyolu galaksisi kendi ekseni etrafında dönüşünü 230 milyon yılda tamamlar.
Güneş sistemi
Güneş’in ve onun etrafında belirli yörüngelerde hareket eden gezegenlerin, uyduların, kuyruklu yıldızların bulunduğu gök cisimleri topluluğuna güneş sistemi denir.
Güneş’in ve onun etrafında belirli yörüngelerde hareket eden gezegenlerin, uyduların, kuyruklu yıldızların bulunduğu gök cisimleri topluluğuna güneş sistemi denir.
Güneş
Ø Dünya’ya en yakın yıldız Güneş’tir.
Ø Güneş yaklaşık olarak küre biçimindedir.
Ø Güneş ısı ve ışık kaynağımızdır.
Ø Kullandığımız enerjinin tümünü Güneş’ten gelmektedir.
Ø Samanyolu galaksisi içinde bulunan yaklaşık 200 milyar yıldızdan bir tanesidir.
Ø Güneş ile Dünya arasındaki mesafe 149,6 milyon km’dir
Ø Güneş ışığı Dünya’ya 8 dakikada ulaşır.
Ø Güneş, Dünya’mızdan çok uzakta olduğu için küçük görülür.
Ø Güneş’in çapı, Dünya’nın çapının 109 katıdır. Güneş’in hacmi Dünya’nın hacminin 1.300.000 katıdır.
Gezegenler
Bir yıldızın etrafında dönen büyük gök cisimlerine gezegen denir. Gezegenler sönmüş katılaşmış çevresine ısı ve ışık saçmayan gök cisimleridir. Gezegenler yıldızlardan aldıkları ışığı yansıtarak görülebilir.
Gezegenlerin Özellikleri
Ø Güneş sisteminde sekiz gezegen vardır.
Ø Gezegenlerin hepsi Güneş çevresinde saat yönünün tersinde dolanır.
Ø Venüs ve Uranüs kendi ekseni etrafında doğudan batıya, diğer gezegenler ise batıdan doğuya döner.
Ø Gezegenler Güneş etrafında dolandıkları gibi, kendi eksenleri etrafında da dönerler.
Ø Güneş kütle çekim kuvvetiyle bütün gezegenleri kendine doğru çeker. Bu çekim kuvvetinden dolayı gezegenler Güneş’in çevresinde belirli bir yörüngede hareket ederler.
Ø Gezegenler Güneş’e farklı uzaklıktadır, yörüngeleri elips şeklindedir.
Ø Gezegenlerin Güneş etrafındaki dönüş hızları farklıdır.
Ø Güneşe yakın olan gezegenlerin dönüş hızı büyük, uzak olanların dönüş hızları küçüktür.
Ø Güneşe en yakın gezegen Merkür, en uzak gezegen Neptün’dür.
Ø Gezegenler hem kendi ekseni etrafında hem de Güneş etrafında dönerlerken Samanyolu galaksisinin etrafında da dönmüş olurlar.
Ø Gezegenlerin Güneş’e göre uzaklıkları arasında “Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün “ ilişkisi vardır.
(Ezberlemek için kısaltması: Meraklı Vedat Dünkü Maçta Jaleye Sordu Umut Nasıldı)
Ø Gezegenleri büyüklüklerine göre büyükten küçüğe doğru sıralaması; “Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün, Dünya, Venüs, Mars, Merkür” şeklindedir.
İç Gezegenler (Karasal Gezegenler)
Ø Merkür, Venüs, Dünya ve Mars gezegenleri karasal gezegenleridir.
Ø Yoğunluk ve kayalık biçimleri benzerdir.
Ø Halkaları bulunmaz.
Ø Güneş’e yakındır. (İç yörüngede bulunur.)
Dış Gezegenler (Gaz Gezegenler)
Ø Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün dış gezegenlerdir.
Ø Büyük kısmı gazlardan oluşmuştur.
Ø Güneş sisteminin dış yörüngesinde bulunurlar.
GEZEGENLER
1. Merkür
Ø Güneş’e en yakın gezegendir.
Ø Güneş sisteminin en küçük gezegenidir.
Ø Uydusu ve halkası yoktur.
Ø Yüzeyi kraterlerle kaplıdır.
2. Venüs
Ø Venüs’ün dönüş yönü diğer gezegenlerden farklı olarak doğudan batıya dönmektedir.
Ø Atmosferindeki yoğun karbondioksit nedeniyle sera etkisinden dolayı çok sıcak bir gezegendir. (400 °C)
Ø Uydusu ve halkası yoktur.
Ø Dünya’nın ikizidir. (Yaklaşık Dünya ile aynı büyüklüktedir.)
Ø Venüs’ün diğer ismi Çoban Yıldızı’dır.
3. Dünya
Ø Üzerinde yaşam olduğu bilinen tek gezegendir.
Ø Tek uydusu Ay’dır.
Ø Halkası yoktur.
Ø Mavi gezegen olarak bilinir.
Ø Yüzeyinin 3/4’ü sudur.
4. Mars
Ø İki uydusu vardır.
Ø Halkası yoktur.
Ø Kızıl gezegen olarak bilinir.
5. Jüpiter
Ø Güneş sisteminin en büyük gezegenidir.
Ø 67 uydusu vardır.
Ø Etrafında halkası vardır.
6. Satürn
Ø 62 uydusu vardır.
Ø Etrafında halkası vardır.
Ø Jüpiter’den sonra ikinci büyük gezegendir.
Ø En büyük uydusu Titan’dır.
7. Uranüs
Ø 27 uydusu vardır.
Ø Çevresinde ince bir halkası vardır.
Ø Dönüş şekli yuvarlanan varil gibidir.
Ø Zehirli gazlardan oluşan atmosferi vardır.
Ø Güneş Sisteminin 3. büyük gezegenidir.
8. Neptün
Ø 14 uydusu vardır.
Ø Çok ince bir halkası vardır.
Ø Güneş sisteminin en uzak ve en soğuk gezegenidir.
Ø Mavi renkli gezegendir.
Astronomi Birimi (AB)
Gezegenlerin güneşe olan uzaklıkları astronomi birimi ile ifade edilir. Bir astronomi birimi Güneş ile Dünya arasındaki uzaklığa eşittir. Bir astronomi birimi 149,6 milyon km’dir.
Dünya’nın Uzaydaki Adresi
Samanyolu galaksisi içerisinde Avcı kolunda, Güneş sistemi içerisinde 3. gezegendir.
Not: Plüton 24 Ağustos 2006 tarihinde gezegen sınıfından çıkarılarak cüce gezegen sınıfına dâhil edilmiştir.
